Üniversite öğrencilerinin birçoğunun son sınıfta karşılaştığı veya lisansüstü eğitime başlayanların karşısına çıkan tez nedir? tez ne demek? tez nasıl yazılır? sorularının cevaplarını sizler için hazırladık.
Bu yazımızda tez yazmak nedir? tez örnekleri, tez sunumu hazırlanması gibi birçok başlığı da derledik. tez yazmak üzerine en merak edilen sorular ve cevaplar için bu yazımıza göz atmadan geçmeyin!
Tez yazmak isteyenlerin bilmesi gereken tüm detayları yer alan yazımızda iyi bir tez nasıl yazılır ipuçları yer almaktadır. Ayrıca bitirme tezi nedir? Yüksek lisans tezi nedir? Ve doktora tezi nedir? Gibi ayrımları da detaylı bir şekilde anlattık. Tez yazma rehberi niteliğindeki yazımızda tez yazımı üzerine bilmeniz gereken işte o detaylar…
Tezin Tanımı Nedir?
Tez veya diğer adıyla sav, henüz kanıtlanmamış ancak mantıksal olarak çelişmeyen ve bilimsel yöntemler kullanarak doğrulanmaya çalışılan bir konu dahilindeki düşüncelere denilmektedir.
Tez Ne Demek?
Tez yazmak nedir? Bu soruyla birçok öğrenci lisans sürecinde karşılaşmaktadır. Üniversitelerin bazı bölümlerinde tez yazımı lisans bitirme projesi olarak talep edilmektedir. Lisans sürecinde bu kavramla karşılaşmayan öğrenciler için ise tezin ne olduğu ancak lisansüstü süreçte öğrenilmektedir.
Tez Nedir?
Tez yazmak en genel tanımıyla bir konu üzerinde bir soruna ya da daha önce işaret edilmemiş bir noktaya bilimsel yöntemlerle getirilen çözüm ve önermelerdir. Tez yazmak normal bir makale ya da deneme yazısı ele almaktan çok daha ciddi ve meşakatli bir süreçtir. Çünkü bir sav üzerinden bilimsel yöntemlerle fikrinizi anlattığınız kapsamli bir çalışmadır. Lisans sürecinde birçok bölümde verilen bilimsel makale yazmak metodlarını ve literatür tarama işlemlerini tam hakkıyla verdiğiniz kısımdır.
Elbette lisans tezi, lisansüstü tezleri kadar zor değildir çünkü jüri tarafından savunmaya alınmaz ve ulusal olarak yayın duyurusu yapılmaz. Ancak bu tez süreci sizi bir üst eğitim basamağındaki tez sürecini kolay atlatmanızı sağlayacaktır.
Tez kapsamlı bir araştırma yaparak öğrencinin bilimsel metodlarını kavraması ve bilimsel katkı sağlama sürecini anlamaya yardımcı bir çalışmadır. İyi bir tez yazımı hakkında tüm bilinmesi gerekenler için gelin yazımıza birlikte göz atalım…
Tez Örnekleri
Tez örnekleri, tez nedir öğrenmek için elbette en doğru kılavuzlardan birisi olacaktır. Tez hazırlarken hem başka tezlerden atıf yaparak yararlanabilirsiniz hem de atıf yapmasanız dahi yazım biçimlerini inceleyerek kendi yazınızı biçimlendirmede örnek alabilirsiniz. Bunun için de incelenmesi gereken tezler için belirli kaynaklar mevcuttur.
Bunların başında Ulusal Tez Merkezi (YÖK Tez Sistemi) gelmektedir. Burada yayınlanan bütün yüksek lisans ve doktora tezleri arasından alanınızla ilgili tezleri inceleyerek kendinize bir rehber oluşturabilirsiniz. Ayrıca Türkçe tez örnekleri dışında, İngilizce tez örnekleri ve yabancı dilde tez örnekleri için de birçok açık erişim sitesi mevcut. ProQuest Web Sitesi, Berkeley Tez Tarama Sitesi, MIT Tez Tarama Sitesi gibi örnekler üzerinden de yabancı kaynakları tarayabilirsiniz.
Tez Önerisi Örneği Nedir
Tez önerisi bir yüksek lisans veya doktora programına başlamadan önce ilgili üniversitenin enstitüsü tarafından aday öğrenciden istenilen tezin ön raporuna denir. Tez önerisini ortalama 8-20 arasında olduğunu söyleyebiliriz ancak ilgili kurum daha kısa bir rapor da isteyebilir.
Bu tez önerisinde tezin başlık, tezin amacı, kapsamı, kaynaklar, literatür özeti, metod gibi birçok bilgi yer almakta olup aslında yapacağınız çalışmanın kapsamlı bir sunumu şeklinde olmaktadır. Bu tez önerisi denilen ön raporu istemek ya da istememek ilgili kurumların insiyatifine kalmış olduğu için istenilmesi veya istenilmemesi mümkündür.
İyi Bir Tez Nasıl Yazılır? Tez Nasıl Hazırlanır?
Tez yazmak birçok öğrenci için zor bir süreç olmakla beraber iyi bir yol haritası belirleyerek ilerlenirse bu zorluklar rahatça aşılabilir. Bu başlık altında tez nasıl hazırlanır sorusunun cevabını bulmakla kalmayıp iyi bir tez nasıl yazılır ve bu konudaki önemli ipuçlarını da öğrenmiş olacaksınız. İşte iyi bir tez nasıl yazılır bilinmesi gerekenler;
Anabilim Dalı Seçimi
Eğerki bitirme tezi yazacak iseniz öğrenciler arasında ilk konuşulan şeylerden birisi anabilim dalı seçimi olmaktadır. Peki bu ne demek? Lisans programında bir bölümde okuyor iken o bölüme ait farklı disiplinlerden farklı ana bilim dalları mevcuttur. Genel olarak alt disiplinler, uzmanlık dalları denilebilir. Örneğin tarih bölümünde okuyorsanız yakın çağ tarihi ile genel Türk tarihi anabilim dalı farklıdır. Bu fark farklı alanlarda aynı disipline ait çalışmalar yürüten uzmanlık konularından çıkmaktadır.
Öğrencilerin de bu seçimi yaparken dikkat etmesi önem içeren ilk konudur. Çünkü öğrenci tez yazacağı alanı doğru seçmezse hem çalışmasından keyif almayacak hem de o alanda yetkin değilse tezi başarısız/verimsiz olacaktır.
Tez Konusu Seçimi
Çalışılacak alan, alt disiplin seçildikten sonra yapılması gereken şeylerden birisi de tez konusunun seçimi olmaktadır. Tez konusu seçerken yapılması gereken şeylerden ilki o alanda hangi konu üzerinde çalışmak istediğiniz ve hangi alanda daha kendinize güvendiğiniz olacaktır. Ancak önemli konulardan birisi de o alanda çalışılmış bir tezin daha önceden yazılıp yazılmadığıdır.
Bir tez konusu seçerken yapılması gereken ilk şeylerin başında o konu hakkında yapılmış başka çalışmalar var mı? Bu sorunun cevabını bulmaktır. Lisans düzeyinde bir tez ise yani bitirme tezi/araştırma projesi ise sizden özgün olması konusunda ciddi bir talep olmamaktadır. Ancak yüksek lisans düzeyinde bir tez ise veya doktora tezi ise yazacağınız tezin şüphesiz özgün olması gerekmektedir.
Bunun için yapacağınız adımlardan birisi YÖK Tez Tarama sisteminden yaralanmak olacaktır. Burada onay almış bütün yüksek lisans ve doktora düzeyinde tezler yayınlanmaktadır. Bu alanda yapılmış çalışmalarla çakışmaması için öncelikle kapsamlı bir tarama yapmalısınız.
Diyelim ki bu konuda YÖK Sistemine kayıtlı bir çalışma yok. Bu durumda yurtdışı ünivesitelerin veritabanları ve tez arşivlerine bakmak ikinci adımınız olmalıdır. Çünkü sizin çalışmak istediğiniz alan/konu yurtiçinde herhangi bir yerde yayınlanmamış olabilir ancak bu konu yurtdışında kapsamlı bir şekilde çalışılmış olabilir.
Kaliteli bir tez, bilime bir katkı sağlamak için yazılan tezler bu hassasiyetleri içerecek şekilde araştırma yapılarak yazılmaktadır. Aksi takdirde baştan savma bir tez çalışması kabul onayı alsa dahi hiçbir bilimsel katkı taşımamış olacaktır. Bu durum da sizin akademik kariyer hedefiniz var ise büyük ölçüde olumsuz etkiye maruz bırakacaktır.
Tez İçin Danışman Seçimi
Üzerinde çalışmak istediğiniz alan/konu üzerinde belirli bir fikir sahibi olduktan sonra hem lisans hem de yüksek lisans, doktora seviyesinde iseniz önemli bir konu da tez danışmanı seçmektir. Birçok öğrenci bu noktada iyi bir seçim yapamadığı için tez yazma süreci zorlu geçmektedir.
Bu seçimde danışman hocanın çalıştığı alan ve konular, sizin konunuz üzerindeki yetkinliği, sizinle olan ikili ilişkileri çok önemlidir. Çünkü aynı anabilim dalında çalışıyor olması seçeceğiniz konuda yetkin olması anlamına gelmez. Bununla beraber danışman hocayla olan tanışıklık durumunuz ve samimiyet ilişkiniz tezinizin her aşamasında size olumlu yahut olumsuz olarak yansıyacaktır.
Tez danışmanı seçerken ister lisans ister yüksek lisans ve doktora seviyesinde olsun, danışman hocayla tez öncesinde gidip konuşmanız, fikrini almanız hatta birlikte çalışmak için izin istemeniz önemli bir noktadır.
Tez İçin Literatür Tarama
Tez alanı/konusu ve danışmanı seçtikten sonra tez yazmaya başlamak için belirli adımlar/ipuçlarını sıralayacağız. Tez yazma sürecinde yapılması gereken can alıcı noktalardan birisi de literatür taraması olmaktadır. Yazacağınız konuda yetkin olmadan, yapılan diğer çalışmaları incelemeden girişilen tez kesinlikle eksiklikler ve hatalar içerecektir.
Kapsamlı bir literatür taraması yapmak, kaynaklara ulaşmak tez yazmanın ana hatlarını çıkarmanızda size büyük kolaylık sağlayacaktır. Bu adımda yapacağınız kapsamlı bir çalışma zaten sizin tez yazma sürecinizin de kolaylığıyla ilişkilidir.
Tam bu noktada sizler için hazırladığımız Literatür Taraması Nedir – Literatür Taraması Nasıl Yapılır? yazımıza göz atarak tez sürecinizde bilmeniz gereken en önemli konuyu öğrenebilirsiniz.
Tez Kaynaklarını Tasniflendirme
Literatür taramasını da tamamlayan öğrenci yazım sürecine geçmeden önce kapsamlı bir okuma ve çalışma sürecine girmiş bulunmaktadır. Bu süreçte öğrenciler -şayet lisans bitirme projesinde biraz daha az olabilir- yüzlerce kitap ve kaynak okumak zorundalardır. İyi bir literatür taramasında öğrenciler onlarca kitap, belge ve makale bulmuş olacakları için bunların da tümünü okumak epey emek gerektiren bir iş olmaktadır.
Yapılan hatalardan birisi tez kaynaklarının tasniflendirilmemesidir. Bu süreçte öğrenciler birçok kaynak ve kitabı okumakta fakat yazım sürecine hangi bilgiyi nereden alması gerektiğini bazen altını çizerek dahi çalışsa bulamamaktadır. Çünkü tez yazımı uzun süreçli bir iştir ve bu kaynaklar çoğaldıkça birbiriyle karışması da doğaldır. ,
Öneri olarak önce tezin baştan sona doğru ilerleme sırasına göre okuma yapılıp yazıya geçilmesi ve hangi bölümde hangi kaynaktan yararlanacaksak ona göre tasniflendirme ve zamanlama yapılmasıdır.
Dipnotları/Alıntıları Sayfa Numaralarıyla Kaydetme
Tasniflendirme yöntemiyle okuma yapan öğrencilerin bir sonraki karşılaştığı zorluk ise alıntıların kaynağını unutması ya da hatırlasa dahi atıf yapacağı bölümü bulmasında vakit kaybetmesidir. Bu yüzden birçok farklı yöntem uygulanabilir.
Kartlar yazarak, yapışkanlı kağıtlardan yardım alarak vs. yöntemler denenebilir. Ancak unutulmaması gereken işinize yararlı bir bilgiyi okuduğunuz kitap/makale üzerinden sayfa numaraları ile kaydetmek geriye dönüşlerde size epey vakit kazandıracaktır.
İntihal Taraması Yapmak
Tez sırasında ilerlerken yapılmasında önem olan şeylerden birisi de teziniz ilerledikçe sık sık intihal programlarından yazdığınız kısımları test etmek olacaktır. Test etmeden danışman hocanıza gönderdiğiniz yazılarınız hocanız tarafından teste tutulup intihal oranı yüksek çıkarsa olumsuz düşüncelere yol açmanıza sebep olacaktır.
Siz bilinçli bir şekilde bunu yapmak istemeseniz dahi bir kaynaktan esinlenerek ve beslenerek yazdığınız yazılarınızda az da olsa bir intihal oranı çıkacaktır. Bu konuya dikkat etmenizde olumsuz düşünceler yaratmamak açısından fayda var.
Jüriyi Tanımak
Teziniz tamamlandıktan sonra vereceğiniz savunma sınavında sizin alanınızda yetkin hocalar çağrılacaktır. Tez jürinizi danışman hocanızdan erkenden öğrenme şansınız olursa jüri hakkında hızlı bir araştırma yaparak o hocaların eserleri, çalışma alanları hakkında bilgi sahibi olarak savunma esnasında jüri ile daha iyi diyaloglar kurabilirsiniz. Ayrıca jüri içerisindeki hocalara çalışmanızda atıf yapmanız durumunda bu da sizin olumlu bir algı oluşturacağını söylemek mümkün.
Giriş ve Sonuç Kısmı Yazımı
Bu maddeyi sona bıraktım çünkü ilk söylenmesi gibi beklense de en önemli şeylerden birisi olduğu için son olarak ele almakta yarar olacağını düşündüm. Ayrıca sona bırakma sebeplerinden birisi tezin önsözü, giriş ve sonuç kısmı en son ana kadar değişiklik gösterecek bölümlerdir. Birçok kişi tez önsözü nasıl yazılır sorusunu araştırmadan ilk bu kısmı yazmaktadır. Ancak birçok jüri önlerine ulaşan tezin tamamını detaylı okumadan önce özet, giriş ve sonucu inceler.
Tezin özeti, tezin giriş ve sonuç kısmı kapsamlı ve kaliteli bir şekilde yazıldığı halde tez savunmanızdaki jüri kafasında birçok soru işaretini kaldırmış ve tez hakkında olumlu düşüncelere kapılarak gelecektir. Ayrıca başlık da son ana kadar değştirmenizin mümkün ve hak olduğu bir şeydir. Bu konuda kendinizi rahat hissedebilirsiniz tezin başlığını savunma zamanına kadar 4-5 defa değiştiren birçok öğrenci bulunmaktadır. Tezin adı elbette bütün çalışmanızın vitrini olacağı için en içinize sinen, doğru olan seçeneği düşünüp değişiklik yapabilirsiniz.
Tez Sunumu Nasıl Hazırlanır
Tezin yazımı kadar önemli şeylerden birisi de tez sunumudur. Tezin sunumu ve savunması kötü geçtiği taktirde tezin tamamı kusurlu ve hatalı görülmektedir. Tez sunumu için size bir şartname verilmemektedir. Ancak yapacağınız sunumun kalitesi tezin kabulünü de kolaylaştıran etmenlerden birisi olacaktır.
Tez sunumu için power point üzerinden hazırlık yapmak zorunlu değildir fakat tez için ne kadar görsel ve rahat aktarım sağlanırsa işiniz o kadar kolaylaşmış olacaktır. Sunum teknikleri arasında en bilinen ve yaygın olan Office programı olduğu için power pointi ilk olaran andım. Ama bununla birlikte Adobe İnDesing hatta Adobe İllustrator gibi araçlardan bile destek alarak sunum için görsel bir hazırlık yapabilirsiniz. Bu kısım sizin anlatım ve aktarım araçlarını nasıl kullanmak istediğinizle alakalıdır.
Teziniz içerisinde tablolar, anketler, istatistik bilgiler var ise bunları hem baskı yoluyla hem de dijital sunuma eklemekte büyük avantajınız olacaktır. İnfo-grafikler üzerinden anlatım yapmanız hem görsel açıdan hem de anlaşılırlık açısından size büyük bir artı katabilir.
Bu sunumlar ne anlatım sürenizden uzun ne de çok kısa olmalıdır. Anlatım sürenizi savunma öncesinde birkaç defa sunumla beraber tekrar ederek çalışmanız sizin için faydalı olacaktır. Bu sunum içerisinde yer alan bilgiler ne bağlamdan kopacak kadar kısa ve yüzeysel ne de dinleyicileri sıkacak kadar uzun ve özensiz olmalıdır. Etkili bir sunum için kararında bir içerik hazırlanmalıdır.
Tez Danışmanından Fikir Alın ve Kontrolleri Önceden Yapın
Sunum için tez danışmanından fikir ve onay olarak hazırlanmak işinizi elbette kolaylaştıran etmenlerden birisi olacaktır. Sunum yapılacak oda/derslik önceden kontrol edilmeli eksik/bozuk teçhizatlar için çözüm erkenden bulunmalıdır. Yine bu bağlamda sunumun bir kopyasını ekstra bir flash disk içinde yedekte taşımak, sunumun yapılacağı bilgisayar üzerinden çalışırlık durumunu kontrol etmek büyük önem içermektedir.
Sunum içerisinde görsel destek sağlayacak şekilde resimler, tablo analizleri, dikkat çekecek işaretçiler kullanmak izleyici açısında odağı daha kolaylaştıracaktır. Ayrıca aralarda soru cümleleri, vurgulu ifadeler kullanmak da yine odağı sunumda tutan ipuçları arasındadır. Bununla beraber önemli yerleri kalın, italik veya ayrı renkte yazmakta yine odağı toplayıcı taktikler arasındadır.
Ayrıca sizler için hazırladığımız Yüksek Lisans Tez Savunma Sınavı İçin İpuçları yazımıza göz atarak savunma sınavı hakkında bilmeniz gerekenleri detaylı şekilde öğrenebilirsiniz.
Tez Dersi Nedir?
Tez dersi bazı lisans programlarında son sınıfta alınan araştırma projesi, lisansüstünde ise bilimsel katkı sağlamak ve öğrencinin bilimsel araştırma yöntemlerine hakim olması amacıyla verilen dersin adıdır.
Tezin Amacı Nedir?
Çalışılan konunun neyi amaçlandığı yani neden yapıldığını ve hangi soruna çözüm arandığının açıklanmasıdır.
Bitirme Tezi Nedir?
Bitirme tezi, lisans programlarında son sınıfta aldığınız bir araştırma projesidir. Bir bilimsel tez yazarak mesleki yeterliliğinizi sunduğunuz çalışmanın adına verilen addır.
Yüksek Lisans Tezi Nedir?
Tezli yüksek lisans eğitiminde ilk 2 dönem dersler alarak sınavlara girmekte olan öğrenci, 3. dönemde ise bir yüksek lisans tezi yazarak mezuniyet hakkı kazanmaktadır.
Yüksek Lisans hakkında detaylı bilgi edinmek için sizler için hazırladığımız yazıya göz atmanızı tavsiye ederiz.
Doktora Tezi Nedir?
Doktora öğrencileri 2 dönem ders aldıktan sonra 6 dönemlik doktora tezi sürecine başlayarak yazdığı ve savunmasıyla beraber teslim ettiği bilimsel çalışmaya denir.
Ayrıca kapsamlı şekilde bütün detaylarına yer verdiğimiz Doktora Nedir? yazımıza göz atarak doktora sürecine dair merak edilenleri öğrenebilirsiniz.
Ayrıca Bilimsel Araştırma Projesi hakkında merak edilenler için ilgili sayfamıza göz atarak BAP Nedir Nasıl Yapılır öğrenebilirsiniz.
Benzer Yazılar
Daha Fazla Makale